Tập phục hồi chức năng sau mổ DCCT rất quan trọng, quyết định khoảng 40% thành công, thất bại. Tuy nhiên, hiện nay có rất ít cơ sở y tế hướng dẫn cụ thể và chính xác các bài tập này. Ngoài ra, rất nhiều người sau mổ không đủ điều kiện thời gian, kinh phí hoặc ở quá xa các trung tâm nên không đến các cơ sở y tế để tập được. Trong tất cả các email, tin nhắn gửi đến, chúng tôi nhận thấy phần lớn các câu hỏi, thắc mắc về việc tập luyện sau mổ. Vì vậy, với kinh nghiệm điều trị VLTL và tâp phục hồi chức năng thành công cho hàng ngàn trường hợp sau mổ DCCT, Bác Sĩ Trương Công Dũng đưa lên chuyên mục tóm tắt chương trình sau mổ dây chằng chéo trước , mong muốn sẽ giúp cho nhiều bạn đọc hiểu được một phần các giai đoạn, cũng như các tiêu chuẩn cần đạt được sau khi các bạn đã được phẫu thuật tái tại dây chằng chéo trước.
Đang xem: Các bài tập sau khi mổ dây chằng chéo trước
Lưu ý:
– Chương trình tập sau mổ dây chẳng chéo trước này mang tính chất tham khảo, Chương trình tập có thể thay đổi theo từng trường hợp cụ thể tùy theo cơ địa mỗi người, phương pháp mổ, khả năng tập luyện,…
– Đối với các trường hợp có tai biến biến chứng, sai sót kĩ thuật hoặc các vấn đề bất thường sau mổ. Ví dụ: sưng gối, cứng gối, nhiễm trùng, dị ứng phản ứng vật liệu ốc vít,… phải xử lý trước khi áp dụng chương trình tập này.
– Chúng tôi không chịu trách nhiệm về các sai sót, thất bại, lỏng gối,… khi các bạn tự áp dụng chương trình tập.
– Để đạt được kết quả tốt nhất, các bạn nên tập theo sự hướng dẫn của kĩ thuật viên theo đúng giai đoạn.
Chương trình tập sau mổ dây chằng chéo trước chia làm 5 giai đoạn
Giai đoạn I: 1-2 tuần sau mổ.
Mục tiêu: bảo vệ mảnh ghép, chống sưng nề, chống đau, phục hồi một phần tầm vận động (ROM), chống teo cơ
Giai đoạn II: 2-4 tuần sau mổ: giai đoạn tập sớm.
Mục tiêu: ROM gần tối đa, đi đứng với nẹp không khập khiễng, tăng sức mạnh cơ, thăng bằng, tiếp tục bảo vệ mảnh ghép
Giai đoạn II: 5-12 tuần sau mổ. Là giai đoạn đi đứng có kiểm soát.
Mục tiêu: phục hồi sức mạnh cơ, phục hồi các phản xạ tự thân. Chú ý tránh tạo lực quá căng lên mảnh ghép.
Giai đoạn IV: tháng thứ 4 trở đi.
Tăng sức bền cơ bắp, phục hồi khả năng kiểm soát và phối hợp các cơ, bước đầu tập các kỹ năng chạy nhảy.
Giai đoạn V: trở lại thể thao.
Tiêu chuẩn: đạt tầm độ khớp hoàn toàn, sức cơ tứ đầu trên 80%, cơ hamstring ít nhất 100%, không đau, các test chức năng trên 85% so với chân lànhMục tiêu cụ thể chương trình tập sau mổ Dây Chằng Chéo Trước
– Đạt tầm độ khớp bình thường và chống sưng- viêm trước mổ để tránh xơ dính khớp sau mổ
– Sử dụng đúng nẹp bảo vệ, nẹp chức năng
– Liệu pháp lạnh
– Tập đi chống chân chịu lực và tầm độ khớp sớm, đặc biệt sớm duỗi gối tối đa, các bài tập thụ động, chủ động có hỗ trở và chủ động cho khớp.
– Tập sớm cơ tứ đầu đùi và cơ đùi sau, các bài tập đẳng trường, đẳng trương, chuỗi đóng, chuỗi mở…
– Cố gắng kiểm soát sưng và đau để tránh cơ rơi vào tình trạng bị ức chế và teo cơ
– Áp dụng hợp lý bài tập chuỗi vận động mở- chuỗi vận động kín, tránh tập sớm chuỗi vận động mở vì có nguy cơ tạo lực xé rách DCCT còn yếu trong quá trình trưởng thành.
– Hoàn thiện tập kéo dãn, mạnh cơ và duy trì toàn bộ các cơ chi dưới
– Tập dáng đi sớm
– Tập các bài tập thăng bằng và phản xạ tự thân
– Tập bài tập chức năng, kỹ năng thể thao
– Rèn luyện sức chịu đựng về tim mạch
Mô tả chi tiết chương trình tập sau mổ Dây Chằng Chéo Trước
GIAI ĐỌAN I của chương trình tập sau mổ Dây Chằng Chéo Trước
Tuần1&2 : Là giai đoạn tập phục hồi sớm, tập ngay sau mổ
Mục tiêu
+ Bảo vệ mảnh ghép
+ Giảm thiểu hậu quả của sự bất động
+ Kiểm soát sưng- đau
+ Gối duỗi hoàn toàn
+ Gập gối đến 90o
+ Tập tốt cơ tứ đầu
Nẹp bảo vệ:
Mang liên tục, giữ nẹp thẳng khi đi, khi nâng đùi và khi ngủ
Chống chân chịu lực:
– Chống chân tùy theo mức độ đau, đi với hai nạng
– Bỏ nạng sau 1 đến 2 tuần khi cơ tứ đầu đủ mạnh (thực hiện được động tác nâng thẳng chân dễ dàng)
Các bài tập căn bản:
– Tập nâng thẳng chân 3 hướng trong nẹp: thẳng, dang, khép cho đến khi cơ đủ mạnh không bị tình trạng duỗi trễ cẳng chân (Extension lag)
– Co cơ tứ đầu đẳng trường (ép duỗi thẳng gối)
– Gồng cơ đùi sau
– Di động xương bánh chè
– Tập kéo dãn cơ bụng chân, cơ đùi sau
– Tập ngồi co gối, nằm sấp duỗi gối
Tập nâng thẳng chân
Tập dang duỗi
Tập co gối
Di động xương bánh chè
Mỗi bài tập thực hiện 3 tổ, mỗi tổ 10 lần.
Xem thêm: Thuốc Giúp Hấp Thụ Chất Dinh Dưỡng Cho Bé Hiệu Quả Cao, Cách Tăng Cân Dành Cho Người Hấp Thụ Kém
Tổng thời lượng tập mỗi lần không nên quá 45 phút
Trung bình mỗi ngày tập 2 lần.
Nếu có sưng gối hoặc đau hoặc sốt,… không nên tập.
Luyện tập chức năng: Pha 1
Duy trì thể lực: Tập các phần chi trên
GIAI ĐỌAN II của chương trình tập sau mổ Dây Chằng Chéo Trước: Tuần 3&4
Mục tiêu:
Tập co thụ động, tức có người đỡ chân đến 120 độ (mục tiêu chống cứng gối, co rút cơ, không lặp lại nhiều lần vì nguy cơ dãn dây chằng).
Phục hồi dáng đi bình thường không khập khiễng
Bắt đầu tập có kháng lực nhẹ
Tiếp tục bảo vệ mảnh ghép
Cải thiện sức mạnh, sức bền cơ và phản xạ tự thân để chuẩn bị các bài tập chức năng cao hơn.
Tiêu chuẩn để bước vào tập giai đoạn II:
– Tập tốt cơ tứ đầu, năng thẳng chân không bị tình trạng duỗi trễ cẳng chân
– Gối co được 90 độ
– Duỗi gối hoàn toàn
– Hết dấu hiệu viêm
Chống chân chịu lực:
Đi Bỏ nạng, chống chân chịu sức nặng hoàn toàn
Vẫn mang nẹp thẳng khi đi lại
Có thể bỏ nẹp nếu dáng đi hoàn toàn bình thường và điều khiển tốt cơ tứ đầu
Các bài tập căn bản:
Tập cơ: bắt đầu có tạ
Cơ tứ đầu: tập nâng thẳng chân 3 hướng trong nẹp: thẳng, dang, khép với tạ từ 1-4kg.
Ngồi đá tạ từ 1-2kg. Lưu ý không đá thẳng chân, chỉ đá trong tầm độ 90- 30 độ để tránh lực kéo căng trên mảnh ghép làm lỏng dây chằng.
Cơ đùi sau: tập co gối ở tư thế đứng và nằm sấp với tạ 1kg ở cẳng
Luyện tập chức năng: Pha 2
Tập Phản xạ tự thân:
– Tập cảm giác định vị khớp chủ động/ thụ động khi đứng chịu lực
– Tập ván thăng bằng tĩnh nhắm mắt
– Tập ván thăng bằng động mở mắt
– Đứng ném bóng/ bắt bóng
Lưu ý:
– chương trình tập sau mổ dây chẳng chéo trước luôn bắt đầu tập từ dễ đến khó, từ thấp đến cao, từ nhẹ đến nặng. Thí dụ tập kéo dãn, gồng cơ trước khi nâng chân, tập tạ nhẹ lặp lại nhiều lần rồi mới tăng tạ và lặp lại it lần hơn.
– Chụp X quang để kiểm tra độ bám dính của mảnh ghép nếu cần
– Các hoạt động chưa được làm:
+ Tự chạy xe máy
+ Ngồi xổm
+ Lên xuống cầu thang bằng chân đau
+ Chạy nhảy
GIAI ĐOẠN III của chương trình tập sau mổ Dây Chằng Chéo Trước 5-12 tuần sau mổ.
Mục tiêu:
Cải thiện mức độ tự tin của khớp gối
Tránh lực căng quá mức trên mảnh ghép
Bảo vệ khớp chè đùi
Tăng cường sức mạnh cơ, phản xạ tự thân chuẩn bị cho các hoạt động chức năng
Tiêu chuẩn để bước vào tập giai đoạn III:
Phục hồi hoàn toàn tầm độ khớp
Sức cơ phục hồi một phần
Trở về các hoạt động sinh hoạt bình thường, không đau khi vận động, dáng đi bình thường
Nghiệm pháp Lachman âm tính.
Tuần 5&6 : là giai đoạn đi đứng có kiểm soát. Không còn mang nẹp
Tập mạnh cơ:
Tập các động tác như ở trên với tạ tăng thêm
Tập tầm độ khớp:
Co gối 120o hoặc hơn ở tuần thứ 6 (Tập co thụ động, tức có người đỡ chân, có thể đến 130 độ)
Tập đi trên máy tập đi ,bắt đầu hơi dốc
Bắt đầu tập đứng nhún bằng 2 chân, lưng tựa sát tường, hạ thấp người khoảng 45o rồi trở về tư thế đứng thẳng
Có thể bắt đầu tập dưới nước, bao gồm bước tới, lùi, sang bên, co duỗi gối, đạp chân…
Tuần 7&8:
– Tăng thêm tạ
– Đá và móc chân với dây thun
– Bắt đầu gánh tạ nhẹ, tăng dần đến 15kg
– Co duỗi gối hoàn toàn
– Tập đi bộ với quãng đường tăng dần Luyện tập chức năng (6-12 tuần):Pha 3
Đạp xe tại chỗ, bắt đầu có kháng lực nhẹ khi tầm độ khớp tối đa (Hình).
+ Tập thân trên
+ Chạy/ bơi dưới nước
+ Bước lên xuống với bục tăng từ 6-8 inches( 15- 20cm)
+ Tập thăng bằng mức khó hơn, thăng bằng 1 chân
+ Chạy chậm, đi bộ hoặc chạy chậm số 8 hoặc vòng tròn lớn.
+ Nhảy bằng hai chân tại chỗ, nhảy qua bục 6-8 inches( 15- 20cm)
Tuần 9-11 chuẩn bị để bắt đầu vào giai đọan IV
Tăng cường các bài tập trên. Các bài tập mới:
– Đứng nhún bằng 1 chân (45o)
– Nhảy bằng 1 chân tại chỗ
– Có thể tự chạy xe máy
Luyện tập chức năng(từ 12 tuần trở đi): Pha 4
Chạy chậm số 8, chạy vòng tròn nhỏ, chạy lên cầu thang
Nhảy qua bục 25- 50cm
Động tác xuất phát chạy
Các kỹ năng thể thao (cảm giác bóng, kỹ năng bóng như chuyền bóng, tâng bóng, dẫn bóng…) với tốc độ ¼-1/2 bình thường
GIAI ĐỌAN IV của chương trình tập sau mổ Dây Chằng Chéo Trước: từ tháng thứ 4 trở đi
Mục tiêu:
Tăng sức bền cơ bắp
Phục hồi khả năng kiểm soát và phối hợp các cơ
Phục hồi hoàn toàn mọi hoạt động
Tiêu chuẩn để bước vào tập giai đoạn IV:
Phục hồi hoàn toàn tầm độ khớp, không đau
Không đau khớp chè đùi
Sức cơ đủ mạnh và phản xạ tự thân tốt (hoàn thành tốt các bài tập trong giai đoạn III) để tăng cường các bài tập chức năng
Nghiệm pháp Lachman âm tính.
Tập cơ đùi trước và sau Tập cơ Hamstring
Luyện tập chức năng: Pha 5
Tiếp tục như pha 4
Chạy tốc độ nhanh, Chạy thẳng 50- 100m, Chạy biến tốc, Chạy thay đổi hướng…
Nhảy cao, Nhảy xa
Bóng đá: tập cảm giác bóng, kỹ năng bóng (chuyền bóng, tâng bóng, sút bóng…) với sức mạnh và tốc độ tăng dần.
Xem thêm: Có Nên Bổ Sung Canxi Cho Trẻ ? Cách Bổ Sung Canxi Hiệu Quả Cho Trẻ Từ 0
Tập nhẹ với đội, di chuyển trên sân…
GIAI ĐOẠN V của chương trình tập sau mổ Dây Chằng Chéo Trước
Giai đoạn trở lại hoạt động thể thao, bao gồm tập phát triển cơ bắp, sức chịu đựng về tim mạch- hô hấp và kỹ năng thể thao. Về kỹ năng thể thao, tùy theo các môn thể thao mà có các bài tập cụ thể tương ứng. Giai đoạn này kéo dài cho tới khi có thể chơi thể thao trở lại, trung bình sau 7 tháng đến 1 năm.