Nếu bác sĩ của bạn đã kê đơn thuốc ức chế miễn dịch cho bạn, thì những thông tin kế dưới đây sẽ cho bạn biết những gì bạn có thể mong đợi từ thuốc, cách thức chúng hoạt động, nhiềutác dụng phụ nguy hiểm của thuốc, điển hình như ung thưvà cách để bạn né tránh được những tác dụng phụ ấy.
Đang xem: Thuốc ức chế miễn dịch là gì
Thuốc ức chế miễn dịch
1. Thuốc ức chế miễn dịch là gì?
Thuốc ức chế miễn dịch là những thuốc ức chế hoặc ngăn chặn hoạt động hệ thống miễn dịch.
2. Thuốc ức chế miễn dịch có tác dụng gì?
Thuốc ức chế miễn dịch được sử dụng trong liệu pháp ức chế miễn dịch, nhằm:
2.1. Ngăn chặn sự thải ghép
Hầu hết những người được ghép tạng đều phải dùng thuốc ức chế miễn dịch.
Điều này là do hệ thống miễn dịch của bạn xem một cơ quan cấy ghép là một vật thể lạ. Do đó, hệ thống miễn dịch của bạn tấn công cơ quan này vì nó sẽ tấn công bất kỳ tế bào lạ nào, từ đó gây ra thiệt hại nghiêm trọng và dẫn đến cần phải cắt bỏ nội tạng cấy ghép.
Thuốc ức chế miễn dịch làm suy yếu hệ thống miễn dịch của bạn để giảm phản ứng của cơ thể đối với các cơ quan cấy ghép, giúp các cơ quan này vẫn khỏe mạnh và không bị hư hại.
2.2. Điều trị các bệnh tự miễn
Thuốc ức chế miễn dịch được sử dụng để điều trị các bệnh tự miễn hoặc các bệnh có khả năng có nguồn gốc tự miễn.
Với một bệnh tự miễn, hệ thống miễn dịch tấn công mô của chính cơ thể. Bởi vì thuốc ức chế miễn dịch làm suy yếu hệ thống miễn dịch, chúng ngăn chặn phản ứng này. Điều này giúp giảm tác động của các bệnh tự miễn lên cơ thể.
Các bệnh tự miễn được điều trị bằng thuốc ức chế miễn dịch bao gồm:
Bệnh vẩy nến Lupus ban đỏ Viêm khớp dạng thấp Bệnh Crohn Đa xơ cứng Nhược cơ
Điều trị viêm khớp dạng thấp với thuốc ức chế miễn dịch
2.3. Điều trị một số bệnh viêm nhưng không tự miễn khác
Chú yếu được sử dụng cho các trường hợp cấy ghép tạng và các bệnh tự miễn, thuốc ức chế miễn dịch còn được dùng để điều trị một số bệnh viêm nhưng không tự miễn khác như viêm cột sống dính khớp, hen phế quản.
3. Các loại thuốc ức chế miễn dịch
Thuốc ức chế miễn dịch loại nào được kê đơn thì tùy thuộc vào bạn có ghép tạng, rối loạn tự miễn dịch hay một tình trạng khác.
Bác sĩ có thể kê cho bạn nhiều hơn một trong các loại thuốc ức chế miễn dịch dưới đây.
Corticosteroid: Prednisone (Deltasone, Orasone), Budesonide (Entocort EC), Prednison (Miliopred). Thuốc độc tế bào: Thuốc độc tế bào thường rất hay được sử dụng là: Azathioprin, Cyclophosphamid Thuốc chống chuyển hóa: Thuốc chống chuyển hóa thường được sử dụng là Methotrexat. Thuốc ức chế Januskinase (JAK): tofacitinib (Xeljanz) Thuốc ức chế calcineurin: Cyclosporin (Neoral, Sandimmune, SangCya), Tacrolimus (Astagraf XL, Envarsus XR, Prograf). Thuốc ức chế mTOR: Sirolimus (Rapamune), Everolimus (Afinitor, Zortress) Kháng thể đơn dòng và đa dòng:OKT3; ATG; Kháng thể đơn dòng chống CD25 (, daclizumab: zenapax, basiliximab: simulex).
4. Phác đồ điều trị với thuốc ức chế miễn dịch
Bạn chỉ được sử dụng các thuốc ức chế miễn dịch khi có sự chỉ định của bác sĩ. Bác sĩ sẽ quyết định dạng dùng của thuốc (viên nén, viên nang, chất lỏng để uống hoặc thuốc tiêm) và chế độ điều trị tốt nhất cho bạn.
Các loại thuốc có thể được kết hợp hoặc dùng đơn lẻ nhưng các bác sĩ đều hướng tới mục tiêu là “Tìm ra liệu pháp ức chế miễn dịch có hiệu quả điều trị với ít tác dụng phụ nhất và gây ít tác hại nhất”.
Có rất nhiều rủi ro nghiêm trọng mà bạn có thể phải đối mặt nếu sử dụng thuốc ức chế miễn dịch (điều này sẽ nói rõ hơn ở phần 3). Nếu bạn bị rối loạn tự miễn dịch, thay đổi chế độ dùng thuốc có thể gây ra tình trạng bùng phát bệnh của bạn. Nếu bạn là người nhận nội tạng, ngay cả sự thay đổi nhỏ nhất từ chế độ dùng thuốc cũng có thể gây ra sự từ chối cơ quan ghép.
Do đó, nếu bạn dùng thuốc ức chế miễn dịch, bạn phải dùng thuốc chính xác như những gì bác sĩ nói với bạn. Bất kể bạn đang dùng thuốc ức chế miễn dịch vì lý do gì thì nếu bạn đã chót quên một liều thuốc, bạn cần gọi điện cho bác sĩ của bạn ngay lập tức.
5. Theo dõi và thay đổi liều lượng thuốc ức chế miễn dịch
Trong quá trình điều trị bằng thuốc ức chế miễn dịch, bạn sẽ được xét nghiệm máu thường xuyên.
Bạn cần xét nghiệm máu thường xuyên khi sử dụng thuốc ức chế miễn dịch
Những xét nghiệm này giúp bác sĩ theo dõi hiệu quả của thuốc và biết rằng liệu có cần thay đổi liều lượng thuốc ức chế miễn dịch cho bạn không. Xét nghiệm cũng sẽ giúp bác sĩ biết liệu thuốc có gây ra tác dụng phụ cho bạn hay không.
Nếu bạn bị bệnh tự miễn, bác sĩ có thể điều chỉnh liều lượng của bạn dựa trên khả năng đáp ứng với thuốc.
Nếu bạn đã được cấy ghép tạng, cuối cùng bác sĩ có thể giảm liều thuốc của bạn. Điều này là di nguy cơ thải ghép nội tạng giảm dần theo thời gian nên nhu cầu thuốc ức chế miễn dịch có thê giảm.
Tuy nhiên, hầu hết những người đã được cấy ghép sẽ cần dùng ít nhất một loại thuốc ức chế miễn dịch trong suốt cuộc đời họ.
Xem thêm: Cổng Thông Tin Điện Tử Sở Y Tế Bạc Liêu, Trang Liên Kết
6. Tương tác thuốc của thuốc ức chế miễn dịch
Trước khi bạn bắt đầu dùng thuốc ức chế miễn dịch, hãy chắc chắn nói với bác sĩ về tất cả các loại thuốc bạn đang hoặc dự định dùng (thuốc không kê đơn, thuốc kê đơn cũng như các thảo dược hoặc thực phẩm chức năng) vì chúng có thể tương tác với nhau.
Nếu bạn còn mơ hồ về khái niệm tương tác thuốc – thuốc thì bạn có thể hiểu đơn giản thế này, khi sử dụng đồng thời hai hay nhiều loại thuốc trở lên chúng có thể sẽ làm suy yếu hoặc tăng cường hiệu quả điều trị, tác dụng phụ hay gây độc tính.
7. Cảnh báo
Thuốc ức chế miễn dịch có thể gây ra vấn đề cho những người có tình trạng sức khỏe nhất định. Hãy cho bác sĩ của bạn biết nếu bạn có bất kỳ điều kiện nào trong số những điều kiện trước đây khi bạn bắt đầu dùng thuốc ức chế miễn dịch:
Dị ứng với bất kỳ thuốc nào đó. Tiền sử bệnh zona hoặc thủy đậu. Bệnh gan hoặc thận.
Nói chuyện ngay với bác sĩ nếu bạn đang có thai khi sử dụng thuốc ức chế miễn dịch
Đặc biệt, nếu là người mang thai hoặc cho con bú hoặc bạn dự định có thai khi dùng thuốc ức chế miễn dịch.
Một số loại thuốc ức chế miễn dịch có thể gây dị tật bẩm sinh, trong khi những loại khác mang lại rủi ro ít hơn khi bạn mang thai và cho con bú.
8. Rủi ro chung của thuốc ức chế miễn dịch
Sẽ là khác nhau tương đối lớn khi nói về tác dụng phụ của các loại thuốc ức chế miễn dịch. Do đó, để tìm tác dụng phụ mà bạn có thể sẽ gặp phải, bạn nên nói chuyện với bác sĩ hoặc dược sĩ về loại thuốc cụ thể của bạn,
Dưới đây là những rủi ro chung của các thuốc ức chế miễn dịch cùng các cách mà bạn có thể làm gì để hạn chế chúng.
8.1. Nhiễm trùng
Vì là thuốc ức chế miễn dịch nên khi sử dụng các thuốc này sức mạnh chống lại các tác nhân gây bệnh của cơ thể bạn cũng bị giảm sút nên bạn sẽ có nguy cơ cao hơn bị mắc các bệnh nhiễm trùng.
Điều đó cũng có nghĩa là bất kỳ bệnh nhiễm trùng nào của bạn cũng sẽ khó điều trị hơn.
Nguy cơ nhiễm trùng tăng theo mức độ ức chế miễn dịch.
Nhiễm trùng là nguy cơ phổ biến khi sử dụng thuốc ức chế miễn dịch
Nếu bạn có bất kỳ triệu chứng nhiễm trùng nào dưới đây, hãy gọi cho bác sĩ của bạn ngay lập tức:
Sốt hoặc ớn lạnh Đau ở phía dưới lưng Khó tiểu, đau khi đi tiểu, đi tiểu thường xuyên Thường xuyên mệt mỏi
Có một vài cách bạn có thể tham khảo để bảo vệ bản thân khỏi sự tấn công của các tác nhân gây bệnh đang hoành hành đầy rẫy ngoài kia, như sau:
Giữ gìn vệ sinh cá nhân và cả môi trường sống của bạn. Đeo khẩu trang y tế khi đi ra ngoài. Tránh đến những nơi công cộng. Không tiếp xúc với người mắc bệnh truyền nhiễm. Tiêm phòng đầy đủ.
8.2. Bệnh ác tính
Nguy cơ mắc các bệnh ung thư, đặc biệt là ung thư davà ung thư máu tăng lên nếu bạn sử dụng thuốc ức chế miễn dịch.
Nhiều bệnh tự miễn có liên quan đến việc tăng nguy cơ bệnh ác tính.
Viêm da cơ và viêm đa cơ có liên quan đến ung thư biểu mô tuyến ở dạ dày.
Do đó, khi sử dụng thuốc ức chế miễn dịch, bạn nên được bác sĩ kiếm tra ít nhất hàng năm đồng thời tham gia các chương trình sàng lọc ung thư được khuyến nghị như xét nghiệm máu trong phân (FOBT) cho những người trên 50 tuổi, soi cổ tử cung, chụp nhũ ảnh (sàng lọc ung thư vú).
8.3. Ức chế tủy xương
Ức chế tủy xương là một độc tính giới hạn liều phổ biến (tức là tác dụng phụ này được lấy làm cơ sở để tăng liều thuốc đến giới hạn nào đó để không gây tác dụng phụ này) đối với hầu hết các thuốc ức chế miễn dịch, ngoại trừ glucocorticoid và hydroxychloroquin.
Đó là một trong các lý do khiến bạn sẽ phải kiểm tra máu thường xuyên khi sử dụng các thuốc ức chế miễn dịch.
8.5. Nguy cơ tim mạch
Sự gia tăng nguy cơ tim mạch ở các bệnh nhân mắc bệnh tự miễn dược cho là tình trạng viêm mãn tính cũng như tác dụng phụ tăng đường huyết và lipid máu của các thuốc ức chế miễn dịch như glucocorticoid, cyclosporin và tactrolimus.
Cho nên, khi sử dụng thuốc ức chế miễn dịch, bạn nên ngừng hút thuốc, theo dõi thường xuyên về cân nặng, huyết áp, lipid và glucose.
9. Câu hỏi cho bác sĩ của bạn về thuốc ức chế miễn dịch
Bạn thấy rồi đấy, cùng với những tác dụng hữu ích, bạn cũng sẽ có thể gặp phải nhiều rủi ro nghiêm trọng. Do đó, bạn nên biết tất cả những gì có thể về thuốc nếu bác sĩ kê đơn thuốc ức chế miễn dịch cho bạn.
Và một cách nhanh nhất, và chính xác nhất là từ chính bác sĩ hoặc dược sĩ kê thuốc cho bạn.
Xem thêm: Chữa Hen Suyễn Khỏi Hẳn Bằng Đông Y, Chuyên Gia Giải Đáp
Sau đây là gợi ý một số câu hỏi cho bạn:
Tôi có nguy cơ cao bị tác dụng phụ nào từ thuốc ức chế miễn dịch không? Tôi nên làm gì nếu tôi nghĩ mình có tác dụng phụ? Tôi có đang dùng bất kỳ loại thuốc nào có thể ảnh hưởng đến hiệu quả của thuốc ức chế miễn dịch không? Những triệu chứng cơ thể đào thải nội tạng cấy ghép nào tôi nên xem xét? Tôi nên làm gì nếu tôi bị cảm lạnh khi dùng thuốc này? Tôi sẽ phải dùng thuốc ức chế miễn dịch này trong bao lâu? Tối có cần dùng bất kỳ loại thuốc nào khác để điều trị bệnh tự miễn không?
Thuốc ức chế miễn dịch đa phần sẽ trở thành người bạn đồng hành cùng bạn suốt cuộc đời. Và hy vọng bài viết trên đây đã cho bạn một cái nhìn rõ ràng hơn về căn các thuốc ức chế miễn dịch để có thể sử dụng chúng thật an toàn và hiệu quả.
Tài liệu tham khảo
1.https://www.kidney.org/atoz/content/immuno
2.https://www.nps.org.au/australian-prescriber/articles/long-term-management-of-patients-taking-immunosuppressive-drugs