Bệnh phì đại tuyến tiền liệt hay u xơ tiền liệt tuyến ngoài việc gây ảnh hưởng đến các hoạt động thể chất của người bệnh, còn gây ra mối lo ngại lớn đối với tâm lý cũng như chất lượng cuộc sống hàng ngày. Hiện nay tỉ lệ mắc bệnh đang ngày càng có xu hướng tăng lên và gây ra nhiều biến chứng phức tạp hơn. GS.TS Phạm Thắng sẽ giúp bạn đọc hiểu thêm những điều cơ bản về căn bệnh này
Những Nội Dung Cần Lưu Ý
1. Phì đại tuyến tiền liệt là gì?5. Điều trị phì đại tuyến tiền liệt5.1. Điều trị nội khoa
Tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt
1.1. Tuyến tiền liệt là gì?
Tuyến tiền liệt (TTL) là một tuyến sinh dục phụ chiếm vị trí “phòng vệ” ở đúng cửa vào của bàng quang. Nó nằm bên dưới bàng quang, mặt trước của xương mu, đóng một vai trò vô cùng quan trọng trong việc bài tiết các tinh dịch để nuôi dưỡng bảo vệ tinh trùng, giúp cho hoạt động tình dục được tốt hơn.
Đang xem: Phì đại tiền liệt tuyến có nguy hiểm không
1.2. U xơ tuyến tiền liệt là gì?
Từ khi sinh đến lúc dậy thì, tuyến tiền liệt tăng sinh nhanh chóng, tiếp tục phát triển đến 30 tuổi, đạt 20g ở tuổi trưởng thành. Tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt (TSLTTTL) được gọi tắt theo tiếng Anh là BPH (Benign Prostatic Hyperplasia), là một u lành hay gặp nhất ở nam giới trung niên và tăng dần theo tuổi. Bệnh có tên nhiều tên gọi khác như u xơ tuyến tiền liệt, phì đại tuyến tiền liệt…
1.3. Tỉ lệ mắc u xơ tuyến tiền liệt
Ở Việt Nam các nghiên cứu từ 1999 đến 2001 cho thấy tỷ lệ phì đại lành tính TTL chẩn đoán bằng siêu âm nam trên 60 tuổi: ở Phương Mai – Hà Nội là 64%, Phú Xuân – Huế: 56%, Hoà Long – Bà Rịa – Vũng Tàu: 73%, tỷ lệ trung bình là 63,8%, tỷ lệ ở nam giới nhóm tuổi 60-74 là 60,5%, ở nhóm tuổi ≥ 75 là 73,1%. 50% bị u lành TTL từ 51-60 tuổi, 90% ở tuổi 90.
Ở Pháp, mỗi năm có 65.000 bệnh nhân từ 60-65 tuổi được phẫu thuật (tỷ lệ 12,5/100.000 dân). Tỷ lệ này là 145,9/100.000 dân ở các bệnh nhân trên 65 tuổi. Ở Mỹ mỗi năm 400.000 bệnh nhân dưới 65 tuổi được phẫu thuật, tỷ lệ này tăng từ 20-250/ 100.000 dân đối với bệnh nhân trên 65 tuổi.
2. Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ gây u xơ tuyến tiền liệt
Nguyên nhân gây nên u xơ tuyến tiền liệt chưa được biết rõ, nhưng các nghiên cứu cho thấy có mối liên quan chặt chẽ giữa u xơ tuyến tiền liệt với tuổi và những thay đổi nội tiết liên quan đến tuổi.
Androgen lưu hành và dihydrotestosteron (DHT- dạng hoạt động của androgen trong TTL) đóng một vai trò quan trọng trong phát triển bệnh TSLTTTL. Bệnh không xảy ra ở nam giới đã bị cắt tinh hoàn hoặc đã mất chức năng của tinh hoàn từ trước khi dậy thì. Ở người đã có TSLTTTL, cắt tinh hoàn sẽ gây teo biểu mô TTL.
3. Triệu chứng phì đại tuyến tiền liệt
Triệu chứng phì đại tuyến tiền liệt thường gặp
Triệu chứng phì đại tuyến tiền liệt được đặc trưng bởi 2 triệu chứng tắc nghẽn và kích thích:
Triệu chứng tắc nghẽn: biểu hiện bằng đái khó, đái nhỏ giọt, ngập ngừng, gián đoạn, tia nhỏ và yếu, có cảm giác đái không hết, bí đái.Triệu chứng kích thích: biểu hiện bằng đái gấp, đái đêm, đái rỉ, không nhịn tiểu được.
Ở những bệnh nhân có những triệu chứng kích thích là chính, cần phải phân biệt rõ với những nguyên nhân khác cũng gây tắc đường tiểu như ung thư bàng quang, giảm áp lực bàng quang do cơ chế thần kinh hoặc nhiễm khuẩn tiết niệu.
Những triệu chứng u xơ tiền liệt tuyến thường gặp
4. Biến chứng của phì đại tuyến tiền liệt
Một số biến chứng của phì đại tuyến tiền liệt
Bí đái: triệu chứng tắc nghẽn đường tiểu có thể cấp tính hoặc mạn tính, có thể gây bí đái. Bí đái có khi do bệnh nhân dùng thuốc kích thích alpha aldrenergic để điều trị viêm mũi, dùng anticholinergic để điều trị bệnh dạ dày ruột hoặc bệnh về mắt. Chẩn đoán dựa vào cầu bàng quang và phải đặt xông dẫn lưu bàng quang.Sỏi tiết niệu: chẩn đoán dựa vào Xquang, siêu âm.Túi thừa bàng quang: chẩn đoán bằng siêu âm và UIV.Nhiễm khuẩn tiết niệu, viêm TTL: điều trị khỏi bằng kháng sinh.Đái máu: cần phải phân biệt với đái máu do các nguyên nhân khác: sỏi, u bàng quang, ung thư thận, lao thận.Suy thận: ứ nước bể thận lâu ngày kèm theo nhiễm trùng tiết niệu có thể dẫn đến suy thận.Ung thư TTL: chưa có bằng chứng rõ về mối liên quan giữa tăng sinh lành tính và ung thư TTL. Ung thư TTL có thể phát hiện được qua thăm trực tràng nếu u phát triển thành nhân cứng ở sau bên của vùng TTL ngoại vi, rất khó phát hiện nếu u ở phía trước bên vùng ngoại vi hoặc vùng chuyển tiếp. Cần làm thêm xét nghiệm PSA (Prostatic Specific Antigen) và sinh thiết dưới hướng dẫn của siêu âm để xác định chẩn đoán.
5. Điều trị phì đại tuyến tiền liệt
Mục đích điều trị phì đại tuyến tiền liệt là giảm các triệu chứng tiểu đêm nhiều lần, tiểu yếu, tiểu không hết, tiểu khó, … Đồng thời, điều trị bệnh cũng ngăn ngừa và hạn chế sự phát triển của u xơ tiền liệt tuyến, giúp người cao tuổi hết tiểu đêm, êm giấc ngủ, tránh nguy cơ biến chứng.
Xem thêm: Vitamin B12 Có Nhiều Trong Thực Phẩm Nào, Đâu Là 9 Loại Thực Phẩm Giàu Vitamin B12
Có thể áp dụng các phương pháp điều trị phì đại tuyến tiền liệt theo y học hiện đại hoặc điều trị phì đại tuyến tiền liệt bằng thảo dược. Dưới đây là các loại thuốc trả lời cho câu hỏi phì đại tuyến tiền liệt uống gì?
5.1. Điều trị nội khoa
Đây là phương pháp lựa chọn an toàn.Các rối loạn tiểu tiện ở mức độ trung bình đến nặng.Không có chỉ định bắt buộc ngoại khoa (sỏi thận, túi thừa bàng quang, ung thư TTL).U dưới 60g.5.1.1. Các thuốc ức chế alpha 1Cơ chế tác dụng: g trơn trong tuyến tiền liệt, và cổ bàng quang.Kết quả: cải thiện nhanh các triệu chứng nhưng không hoàn toàn.Tác dụng phụ: chóng mặt, đau đầu, mệt nhẹ, hạ huyết áp tư thế. Uống thuốc trước khi đi ngủ sẽ làm giảm những tác dụng phụ này.5.1.2. Các thuốc ức chế hoạt động 5 alpha réductaseCơ chế hoạt động: giảm kích thước tuyến tiền liệt do giảm hoạt động nội tiết của androgen. Mục tiêu làm giảm thể tích tuyến, do đó giảm sự chèn ép vào niệu đạo.Thuốc có tác dụng rõ rệt làm giảm thể tích tuyến và giảm tỷ lệ DHT.5.1.3. Các sản phẩm chiết xuất từ thảo dược
Cơ chế tác dụng vẫn còn là giả thiết, đang được nghiên cứu tiếp:
Giảm gắn protein với nội tiết tố sinh dục.Ức chế hoạt động của 5 alpha reductase.Có tác dụng kháng oestrogen.Ức chế các yếu tố tăng sinh.Ngăn chặn tổng hợp prostaglandin.Chống viêm.
Kết quả: cải thiện rõ rệt các triệu chứng trong 60-80% bệnh nhân, giảm tần số đi tiểu, giảm đái gấp, đái khó, tia mạnh hơn. Không có tác dụng phụ nên có thể dùng kéo dài trong nhiều năm.
5.2. Điều trị ngoại khoa
Phẫu thuật nội soi tuyến tiền liệt
Mổ nội soi.Điều trị bằng laser.Mổ mở.Thắt động mạch, gây tắc mạch chọn lọc.
6. Phòng bệnh phì đại tuyến tiền liệt
Vì chưa tìm ra chính xác nguyên nhân gây bệnh nên hiện nay chưa có cách nào có khả năng phòng bệnh phì đại tuyến tiền liệt triệt để. Tuy nhiên, thực hiện một số cách sau có thể giúp cánh mày râu giảm bớt nguy cơ mắc bệnh.
Khi bị rối loạn tiểu tiện do phì đại lành tính tuyến tiền liệt, bệnh nhân cần tự áp dụng một số nguyên tắc điều trị sau:
Cố gắng đi tiểu mỗi lần càng nhiều nước tiểu càng tốt. Rặn lần 1, đợi một vài giây rồi lại rặn tiếp lần 2 để đi được tối đa nước tiểu mỗi lần.Sau mỗi lần đi tiểu có thể sẽ rất buốt, rắt, khó chịu. Người bệnh cần thả lỏng cơ thể, nằm nghỉ ngơi thoải mái. Lo lắng quá mức càng làm trầm trọng thêm các triệu chứng.Uống thật nhiều nước để tạo được nhiều nước tiểu và làm sạch đường tiểu nhanh hơn.Tránh uống các đồ kích thích như rượu, cà phê…Nếu có thể, tránh uống các loại thuốc gây kích thích đi tiểu như nhóm thuốc chống dị ứng, chống ngạt mũi.Có chế độ dinh dưỡng hợp lý. Cần có sự tư vấn của bác sĩ về vấn đề người bị phì đại tuyến tiền liệt nên ăn gì và không nên ăn gì để có những điều chỉnh phù hợp.
Xem thêm: Muốn Thụ Thai Nhanh Phải Làm Sao, Muốn Có Con, Có Thai Nhanh Phải Làm Thế Nào
Phì đại tuyến tiền liệt là một bệnh không quá nguy hiểm nhưng có thể gây ra nhiều phiền toái cho người bệnh. Chính vì vậy, cần phải có các biện pháp giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh ngay từ bây giờ. Một chế độ dinh dưỡng hợp lý, một lối sống lành mạnh, tích cực sẽ góp phần nâng cao sức khỏe, bảo vệ cơ thể khỏi mọi loại bệnh tật.