Bé uống kháng sinh bị tiêu chảy là tình trạng rất phổ biến. Theo thống kê, cứ 5 trẻ sử dụng kháng sinh có 1 trẻ bị tiêu chảy (tỷ lệ 20%). Bệnh có thể gây ra một số biến chứng nghiêm trọng như: rối loạn hấp thu, rối loạn điện giải,… thậm chí gây viêm loét, thủng ruột nếu không được điều trị kịp thời.
Đang xem: Bé 4 tháng tuổi uống kháng sinh bị đi ngoài
Bài viết được sự tư vấn chuyên môn bởi bác sĩ Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa Hệ thống Trung tâm tiêm chủng cho Trẻ em và Người lớn namlimquangnam.net.
Mục lục
Tiêu chảy khi uống kháng sinh – tình trạng phổ biến ở trẻBé uống kháng sinh bị tiêu chảy – mẹ cần khắc phục như thế nào?
Tiêu chảy khi uống kháng sinh – tình trạng phổ biến ở trẻ
Thời tiết chuyển mùa nóng lạnh thất thường là điều kiện cho các vi khuẩn, virus… có cơ hội phát triển, gây ra bệnh truyền nhiễm – đặc biệt là bệnh về đường hô hấp. Kháng sinh là loại thuốc cần thiết để điều trị các bệnh nhiễm khuẩn, tuy nhiên với hệ miễn dịch non yếu của trẻ, việc dùng thuốc kháng sinh dễ gây tác dụng phụ cho đường ruột, trong đó có tình trạng tiêu chảy do kháng sinh.
Theo bác sĩ Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa Hệ thống Trung tâm tiêm chủng cho Trẻ em và Người lớn namlimquangnam.net: “Trẻ bị tiêu chảy khi uống kháng sinh là tình trạng thường gặp, đặc biệt ở trẻ dưới 2 tuổi. Theo đó, khi đi vào cơ thể, kháng sinh không chỉ tiêu diệt vi khuẩn có hại mà còn tiêu diệt luôn vi khuẩn có lợi, gây mất cân bằng đường ruột, dẫn đến chứng rối loạn tiêu hóa, tiêu chảy.”
Khi cho trẻ dùng kháng sinh kéo dài, đường ruột sẽ mất đi những vi khuẩn có lợi, từ đó dễ gây tiêu chảy.
Trẻ uống kháng sinh rất dễ bị tiêu chảy, vì sao?
Kháng sinh là chất có khả năng kìm hãm sự phát triển của vi khuẩn, từ đó giảm đáp ứng viêm gây ra bởi vi khuẩn. Khi sử dụng một hoặc nhiều loại kháng sinh mạnh có tác dụng trên nhiều loại vi khuẩn với liều cao và kéo dài, một số chủng vi khuẩn có lợi cũng bị tiêu diệt.
Hệ quả là thế cân bằng giữa 2 nhóm vi khuẩn có lợi và vi khuẩn có hại lưu trú ở đường tiêu hóa bị phá vỡ. Vi khuẩn có hại trong đường tiêu hóa – tiết ra độc tố gây tổn thương niêm mạc ruột, kích hoạt quá trình viêm nhiễm, phù nề, xuất huyết trong lòng ruột và làm cho trẻ bị tiêu chảy. Đặc biệt, ở trẻ nhỏ, hệ tiêu hóa còn chưa hoàn thiện nên rất dễ bị tiêu chảy do tác dụng phụ của thuốc. Vi khuẩn có lợi giúp cho quá trình hấp thu dưỡng chất từ thức ăn lúc này lại bị kiềm chế vì thế khiến trẻ ăn uống khó tiêu và kém hấp thu hơn trong giai đoạn bị tiêu chảy.
Một số kháng sinh có thể gây tiêu chảy ở trẻ là: clindamycin, erythromycin, ampicillin, amoxicillin, penicillin, nhóm cephalosporin (cefuroxim, cefixime, cefpodoxime), nhóm quinolones (ciprofloxacin, levofloxacin), và tetracycline (doxycycline, minocycline),… Trẻ có thể bị tiêu chảy dù dùng kháng sinh đường uống hay đường tiêm.
Hầu hết các trường hợp trẻ bị tiêu chảy khi uống kháng sinh ở mức độ nhẹ và có thể tự khỏi sau khi ngưng dùng kháng sinh. Tuy nhiên, có một số trường hợp biểu hiện nặng, gây ra các thương tổn viêm nhiễm phù nề ở đại tràng (viêm đại tràng giả mạc).
Trẻ uống kháng sinh bị đi ngoài – nhận biết thế nào?
Trẻ dưới 2 tuổi sẽ dễ bị tiêu chảy khi uống thuốc kháng sinh hơn so với trẻ lớn, do hệ tiêu hóa chưa phát triển hoàn chỉnh. Tình trạng tiêu chảy thường kéo dài từ 1 – 7 ngày, bắt đầu từ giữa ngày thứ 2 và ngày thứ 8 của đợt điều trị bằng kháng sinh. Tuy nhiên, cũng có trường hợp trẻ bị tiêu chảy từ ngày đầu tiên và kéo dài vài tuần sau khi đã ngừng thuốc.
Hầu hết các trường hợp tiêu chảy do kháng sinh thường có diễn biến nhẹ với các biểu hiện chính là:
Trẻ không sốt, các triệu chứng nguyên nhân của bệnh lý cần điều trị kháng sinh ở trẻ đã thuyên giảm.Trẻ bị đau bụng, tiêu chảy nhiều lần, có thể lên tới 15-20 lần trong ngày.Trẻ phải rặn mỗi lần đi ngoài.Phân có dịch nhầy, thức ăn chưa tiêu (còn gọi là đi ngoài phân sống) hoặc máu.Đi ngoài phân lỏng nhiều lần trong ngày (thường là hơn 3 lần).Phân có màu xanh, vàng lổn nhổn, có bọt.Vùng hậu môn bị hăm đỏ do phân có tính axit.
Trong trường hợp bị tiêu chảy nhẹ, các triệu chứng bệnh thường tự khỏi trong vài ngày tới 2 tuần sau khi ngưng dùng kháng sinh. Rất ít trường hợp trẻ bị sốt. Tuy nhiên, nếu tiêu chảy kéo dài có thể gây nhiều hậu quả nghiêm trọng như: Rối loạn hấp thu, rối loạn chuyển hóa, trẻ bị mất nước kèm rối loạn điện giải, sụt cân nhanh và có thể bị suy dinh dưỡng. Một số trường hợp tiêu chảy nặng gây viêm loét, thủng ruột.
“Tiêu chảy do uống kháng sinh có rất nhiều thể trạng. Trong trường hợp nhẹ chỉ cần ngừng uống kháng sinh là trẻ hết tiêu chảy, nhưng cũng có trường hợp nặng nề hơn, bởi có những con vi trùng độc gây tiêu chảy kéo dài, dẫn đến các hậu quả nghiêm trọng như: mất nước nặng, viêm ruột, đau bụng, thậm chí ra máu… Nếu thấy trẻ có các biểu hiện này, bố mẹ nên đưa trẻ tới ngay các cơ sở y tế để được tư vấn, chữa trị kịp thời, tránh hậu quả đáng tiếc” – bác sĩ Bạch Thị Chính nhấn mạnh.
Trẻ bị tiêu chảy khi uống kháng sinh thường là mất nước, rối loạn tiêu hóa, nghiêm trọng nhất viêm loét, thủng ruột.
Phân biệt trẻ bị tiêu chảy do uống kháng sinh với trẻ bị tiêu chảy do ngộ độc thức ăn hay do nhiễm virus?
Trong hầu hết các trường hợp tiêu chảy do kháng sinh là không có sốt, triệu chứng tự hết sau khi áp dụng một số giải pháp tại nhà hoặc ngừng kháng sinh. Đối với tiêu chảy do các nguyên nhân nhiễm khuẩn, trẻ đều có sốt, mức độ tiêu chảy nặng hơn, kèm theo các biểu hiện tiêu hóa khác như nôn trớ, đau bụng… Cần phân biệt những bệnh này để có biện pháp can thiệp cần thiết.
Tuy nhiên, với các trường hợp viêm đại tràng giả mạc do kháng sinh, cần đưa trẻ đến bác sĩ và xét nghiệm phân để chẩn đoán phân biệt và điều trị kịp thời cho trẻ.
Trẻ sơ sinh uống kháng sinh bị đi ngoài có nguy hiểm không?
Một trong những biến chứng chính của uống kháng sinh bị đi ngoài là dễ mất nước, điện giải. Đây là vấn đề nghiêm trọng bởi việc mất nước ở trẻ thường diễn ra rất nhanh, có thể gây nguy hiểm đến tính mạng trẻ. Trẻ bị tiêu chảy dễ bị rối loạn tiêu hóa, dẫn đến suy nhược cơ thể, trẻ trở nên yếu ớt, phát triển chậm hơn so với trẻ đồng trang lứa. Nghiêm trọng hơn, nếu trẻ sơ sinh uống kháng sinh bị tiêu chảy sẽ có nguy cơ ảnh hưởng đến tính mạng nếu không được điều trị kịp thời.
Trẻ từ 2 tuổi trở lên thường ít gặp rắc rối hơn. Phần lớn các bé chỉ bị tiêu chảy ở mức độ nhẹ, không nguy hiểm đến tính mạng nếu không mất nước. Vì vậy bố mẹ cần quan tâm cung cấp đủ nước cho con. Trong thời gian dùng kháng sinh bé có thể đi ngoài phân lỏng hoặc toàn nước.
Ngoài ra, trẻ có thể bị viêm (đau hoặc sưng) ruột già. Các dấu hiệu viêm bao gồm:
Trẻ bị sốt, đau bụng;Đi ngoài phân có máu hoặc chất nhầy;Thể trạng của trẻ rất yếu.
Xem thêm: Hãy Cùng Tìm Hiểu Uống Canxi Như Thế Nào Để Hấp Thụ Tốt Nhất Khi Nào?
Bé uống kháng sinh bị tiêu chảy – mẹ cần khắc phục như thế nào?
“Trẻ uống kháng sinh bị tiêu chảy phải làm sao?” là băn khoăn của rất nhiều bố mẹ có con nhỏ. Theo các chuyên gia, khi thấy trẻ bị tiêu chảy do uống kháng sinh, bố mẹ đừng quá hoang mang, lo lắng mà hãy bình tĩnh và làm theo những lưu ý dưới đây:
1. Tiếp tục dùng thuốc kháng sinh
Nếu trẻ bị tiêu chảy nhẹ, không có dấu hiệu mất nước nên tiếp tục cho trẻ dùng thuốc kháng sinh cho đủ liều mà bác sĩ yêu cầu. Bởi ngừng thuốc kháng sinh khi chưa uống hết theo chỉ định sẽ làm tăng nguy cơ kháng kháng sinh – vi khuẩn kháng thuốc. Bạn có thể hỏi xem bác sĩ xem con có cần dùng thêm men tiêu hóa trong quá trình uống kháng sinh hay không và bác sĩ sẽ cân nhắc bổ sung phù hợp.
Đồng thời, không nên tự ý cho trẻ sử dụng thuốc chống tiêu chảy khác khi chưa có hướng dẫn của bác sĩ. Chúng có thể gây tương tác với loại thuốc trẻ đang uống, khiến cho tình trạng trở nên nặng hơn. Bên cạnh đó, cần chăm sóc và theo dõi sát tình trạng sức khỏe của bé ngay tại nhà.
Với trường hợp tiêu chảy nặng, cần phải dừng ngay loại kháng sinh có liên quan đến tiêu chảy. Bù đủ nước, điện giải, cân bằng kiềm toan là việc phải được tiến hành ngay.
Hóa giải nỗi lo bệnh tiêu chảy, mẹ cần quan tâm và xử trí đúng cách khi trẻ bị tiêu chảy khi uống kháng sinh.
2. Cung cấp đủ nước cho bé
Để tránh mất nước, nên thường xuyên cho trẻ uống nước. Có thể thay thế nước lọc bằng dung dịch oresol pha đúng theo tỷ lệ. Tuy nhiên, đừng cho trẻ uống nước ép trái cây hoặc nước giải khát, vì có thể khiến trẻ bị tiêu chảy nặng hơn. Đối với trẻ nhỏ cần tăng cường bú sữa để bổ sung nước.
3. Chú ý đến những thực phẩm cho trẻ ăn
Khi trẻ bị tiêu chảy, bố mẹ cũng cần chăm sóc trẻ theo một chế độ ăn đặc biệt. Thay vì chỉ cho trẻ ăn những gì mà bé thường ăn, nên lựa chọn những món lỏng, mềm, dễ tiêu hơn nhưng vẫn phải đủ dinh dưỡng với hệ tiêu hóa của bé. Nên tránh các loại đậu, thức ăn cay, các món chế biến từ hải sản, đồ ăn lạnh…
Đồng thời, bổ sung thêm men tiêu hóa cho trẻ từ thực phẩm: giá đỗ, các hạt nảy mầm để tăng thêm năng lượng, hóa lỏng thức ăn.
Tiêu chảy khiến cho trẻ bị mất nước. Vì thế, những loại rau củ có tác dụng giữ nước như cà rốt, củ cải đường, bí, chuối,, cam,… rất tốt cho tiêu hóa và tăng sức đề kháng cho trẻ.
4. Xử lý hăm tã
Nếu tiêu chảy khiến trẻ bị hăm quanh hậu môn hoặc vùng đóng bỉm, bố mẹ cần vệ sinh nhẹ nhàng vùng này với nước sạch, lau khô rồi thoa lên một lớp vaseline, kem chứa kẽm (Zincofax, Penaten) hoặc các kem chống hăm khác.
5. Đưa trẻ đi khám nếu có biểu hiện nặng hơn
Trong trường hợp bố mẹ đã thử tất cả các biện pháp trên nhưng tình trạng của trẻ vẫn không suy giảm, hãy đưa trẻ đi khám nếu có các biểu hiện sau:
Trẻ bị tiêu chảy nặng hơnTrẻ bị sốtCó máu trong phânTrẻ rất mệt mỏi và không uống nướcTrẻ có dấu hiệu mất nước, chẳng hạn như ít đi tiểu, cáu kỉnh, mệt mỏi và khô miệng,…
Theo bác sĩ Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa Hệ thống Trung tâm tiêm chủng cho Trẻ em và Người lớn namlimquangnam.net: “Bố mẹ nên dùng thuốc kháng sinh cho trẻ chính xác theo đơn, không tăng liều, bỏ liều hoặc dùng lâu hơn đơn bác sĩ kê. Không được tự ý dùng thuốc tiêu chảy, vì có thể cản trở khả năng loại bỏ độc tố của cơ thể và gây biến chứng. Nên báo cho bác sĩ biết loại kháng sinh gây tác hại để bác sĩ có hướng thay thế bằng loại thuốc khác khi kê đơn.”
Hóa giải nỗi lo bệnh tiêu chảy ở trẻ bằng “lá chắn” vắc xin
Bên cạnh tình trạng trẻ bị tiêu chảy do kháng sinh, một căn bệnh đáng báo động khác ở trẻ dưới 5 tuổi là tiêu chảy cấp do virus Rota. Khi được hỏi đến, đa số phụ huynh xác nhận con mình chưa được uống vắc xin ngừa Rota hoặc đã qua tuổi uống vắc xin phòng bệnh.
Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), ở các nước đang phát triển, hàng năm có khoảng trên 125 triệu ca tiêu chảy do virus Rota ở trẻ em dưới 5 tuổi. Trẻ càng nhỏ nguy cơ nhiễm bệnh càng cao vì vậy bệnh thường hay gặp ở trẻ dưới 2 tuổi, đặc biệt là dưới 12 tháng.
Bệnh tiêu chảy do virus Rota đặc biệt nguy hiểm với trẻ nhỏ, cần “phòng bệnh hơn chữa bệnh” bằng vắc xin là giải pháp tối ưu hàng đầu. Bộ Y tế khuyến cáo người dân nên chủ động uống vắc xin để phòng ngừa bệnh tiêu chảy cấp do Rotavirus – nguyên nhân gây tiêu chảy cấp phổ biến hàng đầu. Vắc xin Rotarix (Bỉ), Rotateq (Mỹ) và Rotavin-M1 (Việt Nam) là ba loại vắc xin được sử dụng phổ biến rộng rãi tại Việt Nam để phòng ngừa bệnh tiêu chảy cấp do Rotavirus.
Hiện namlimquangnam.net đang có sẵn 2 loại vắc xin Rota, bao gồm Rotarix (Bỉ) và Rotateq (Mỹ). Vắc xin Rota được sử dụng qua đường uống chứ không phải đường tiêm. Tùy vào mỗi loại vắc xin mà lịch uống có sự khác nhau:
Vắc xin Rotarix (Bỉ): uống 2 liều (mỗi liều 1.5 ml). Liều đầu tiên uống vào lúc 1.5 tháng tuổi và sau tối thiểu 4 tuần uống liều tiếp theo. Cần hoàn thành phác đồ 24 tuần tuổi.
Vắc xin Rotateq (Mỹ): uống 3 liều (mỗi liều 2 ml). Liều đầu tiên trong khoảng 7.5 – 12 tuần tuổi, các liều còn lại cách nhau tối thiểu một tháng. Cần hoàn thành phác đồ trước 32 tuần tuổi.
Vắc xin Rotavin – M1 (Việt Nam): uống với 2 liều: Liều đầu tiên, uống vào thời điểm trẻ từ 6 tuần tuổi trở lên. Liều thứ 2 uống sau liều đầu tiên 1-2 tháng. Cần uống đủ 2 liều trước khi trẻ được 6 tháng tuổi.
Để bảo vệ sức khỏe cho con yêu, bố mẹ cần chủ động đưa con đến các trung tâm tiêm chủng uy tín để được tiêm vắc xin đúng phác đồ chỉ định. Với sứ mệnh chăm sóc sức khỏe cộng đồng, namlimquangnam.net trở thành địa chỉ uy tín được hàng triệu gia đình Việt tin tưởng và lựa chọn.
namlimquangnam.net tự hào là trung tâm tiêm chủng hiện đại, cung cấp nhiều loại vắc xin với phong cách phục vụ tận tâm chuyên nghiệp.
Xem thêm: Cách Chữa Viêm Phế Quản Co Thắt, Cách Chữa Trị Dùng Đâu Đỡ Đấy
Để được tư vấn và đặt lịch uống vắc xin phòng bệnh tiêu chảy cấp do Rotavirus và nhiều loại vắc xin khác, bạn có thể đăng ký tại đây hoặc gọi vào hotline 028.7300.6595, nhắn tin cho Fanpage namlimquangnam.net – Trung tâm Tiêm chủng Trẻ em và Người lớn hoặc liên hệ trực tiếp hệ thống các trung tâm tiêm chủng namlimquangnam.net trên cả nước.