Thực phẩm cung cấp năng lượng cho cơ thể chúng ta dưới dạng glucid, lipid, protein. Sau khi vào cơ thể, Thức ăn được chuyển hóa thành năng lượng, các acid amin, acid béo, vitamin và các chất cần thiết để phát triển và duy trì các hoạt động cơ thể. Vì vậy, chúng ta cần có những hiểu biết cơ bản về chuyển hóa năng lượng cơ thể để có thể duy trì cân nặng giữ sức khỏe và phòng tránh bệnh tật.
Đang xem: Năng lượng được chuyển hóa trong cơ thể như thế nào
1. Năng lượng trong cơ thể là gì?
Năng lượng là nhiên liệu cần thiết cho quá trìnhsống, tăng trưởng, vận động và tiêu hóa thức ăn. Các chất sinh năng lượng sẽ tham gia vào các chu trình chuyển hóa khác nhau bên trong tế bào, thực chất làphản ứng oxy hóa các chất sinh năng lượng để tạo nên các chất chuyển hóa và kèm theo đó là các dạng năng lượng khác nhau, thường nhất là ở dạng nhiệt năng. Năng lượng này dùng làm cơ sở cho hoạt động tế bào, từ đó là cơ sở cho hoạt động của các cơ quan trong cơ thể.
2. Các dạng năng lượng trong cơ thể
– Nhiệt năng: duy trì thân nhiệt, phần nhiệt năng dư thừa thải ra ngoài bằng quá trình thải nhiệt.
– Động năng: giúp cho các cơ quan hoạt động.
– Điện năng: do dòng ion chuyển động qua màng, tạo điện thế màng tế bào.
– Hóa năng: Năng lượng tích lũy trong các liên kết hóa học. Quan trọng nhất là ATP và creatin phosphat.
3. Đơn vị đo năng lượng
Năng lượng được đo bằng đơn vị calo hoặc đơn vị joule.
– Đơn vị calo: do quá nhỏ nên hay dùng kilocalo, viết tắt là kcal.
– Đây là hệ thống đơn vị đo năng lượng được dùng thông dụng hiện nay trên thế giới. 1Kcal là số năng lượng cần thiết để làm 1g nước tinh khiết tăng lên 10C
– Đơnvị Joule: 4.184J = 1calo
4. Nhu cầu năng lượng cơ thể
Nhu cầu năng lượng là số năng lượng cần thiết để đảmbảo quá trình sống, hoạt động và phát triển của cơ thể. Mỗi người, mỗi độ tuổi,mỗi giới tính, mỗi lọai hình lao động… đều có nhu cầu dinh dưỡng khác nhau.Thậm chí cùng một độ tuổi, cùng một lọai hình lao động, cùng một giới tính…nhưng 2 cá thể khác nhau có thể đáp ứng khác nhau với cùng một chế độ dinh dưỡng.
5. Cơ thể tiêu hao năng lượng như thế nào.
Mức năng lượng mà cơ thể hấp thu được cần phải cân bằng với năng lượng tiêu hao cho việc duy trì sự sống và hoạt động. Sự hấp thu và tiêu hao năng lượng ở ngườitrưởng thành khỏe mạnh về cơ bản là cân bằng, được thể hiện chủ yếu ở mức cố định tương đối về trọng lượng cơ thể.
Nếu hấp thu năng lượng lớn hơn tiêu hao thì trọng lượng cơ thể sẽ tăng lên. Nếu hấp thu năng lượng nhỏ hơn tiêu hao thì trọng lượng sẽ giảm xuống.
Cơ thể hàngngày tiêu hao năng lượng vào 3 mục đích:
– Những hoạt động sinh nhiệt: là năng lượng sử dụng cho quá trình tiêu hóa, sự hấp thụ của đường ruột, chứa thức ăn của dạ dày… Phần này chỉ chiếm khoảng 10% trên tổng số năng lượng tiêu thụ của cơ thể.
– Những hoạt động cơ bản của cơ thể: là năng lượng cung cấp cho những hoạt động như hít thở, hoạt động của các cơ quan, tế bào… Chúng chiếm tới 60 – 70% năng lượng tiêu thụ của cơ thể.
Xem thêm: Thuốc Bổ Sung Chất Xơ Cho Bé, Bổ Sung Chất Xơ Như Thế Nào Hiệu Quả Đối Với Trẻ
– Những hoạt động vật lý: đây là năng lượng dùng cho những sinh hoạt hàng ngày của chúng ta như đi lại, chơi thể thao, làm việc… 20 – 30% là năng lượng mà dành cho những hoạt động này. Chúng ta chỉ có thể tác động vào phần này để cân bằng lượng năng lượng cho cơ thể.
Sinh nhiệt
Quá trình phản ứng sinh nhiệt từ thức ăn được biểu diễn dưới cơ chế phản ứng sau:
Glucid,protein, lipid + O2 = Nhiệt năng + H2O + CO2
Giá trị sinh nhiệt một số chất dinh dưỡng cơ bản
| Thành phần dinh dưỡng | Năng lượng (Kcal) |
| Protein | 4,1 |
| Lipid | 9 |
| Protid | 4,1 |
Chuyển hóa cơ bản của cơ thể
Chuyển hóa cơ bản (cơ sở) là năng lượng cơ thể sử dụng tiêu hao trong điều kiện nghỉ nghơi đó là năng lượng cần thiết để duy trì các chức năng sống của cơ thể như tuần hoàn, hô hấp, bài tiết, tiêu hóa, duy trì tính ổn định các thành phầncủa dịch thể bên trong và bên ngoài tế bào.
| Các bộ phận cơ thể | Chuyển hóa cơ bản (%) |
| Gan | 27 |
| Não | 19 |
| Tim | 8 |
| Thận | 10 |
| Cơ | 18 |
| Các bộ phận khác | 18 |
Chuyển hóa cơ bản chịu rất nhiều ảnh hưởng của các nhân tố: cân nặng,giới tính, tuổi tác. Cơ quan trong cơ thể: hệ thống thần kinh trung ương, hệ thống nội tiết và men,….Tuổi tác, giới tính:
|
Tuổi |
Chỉ số chuyển hóa cơ bản của cơ thể (KJ) |
|
Chuyển hóa cơ sở của trẻ em cao hơn ở người lớn tuổi. Ở người trưởng thành, năng lượng cho chuyển hóa cơ sở vào khoảng 1kcal/kg cân nặng/1giờ. Phụ nữ có thai: chuyển hóa cơ bản tăng và cao nhất ở những tháng cuối, trung bình ở chuyển hóa cơ bản tăng 20%. Khi một người bị thiếu dinh dưỡng hay bị đói, chuyển hóa cơ sở cũng giảm, hiện tượng đó sẽ mất đi khi nào cơ thề được đáp ứng đủ nhu cầu năng lượng. Cấu trúc cơ thể của một người có ảnh hưởng đến chuyển hóa cơ sở, so sánh người cócùng trọng lượng, người có khối mỡ nhiều chuyển hóa cơ sở thấp hơn so với ngườicó khối nạc nhiều. Nhiệt độ cơ thể liên quan với chuyển hóa cơ sở, khi cơ thể bị sốt tăng lên 1ºC thì chuyển hóa cơ sở tăng 7%. Nhiệt độ môi trường cũng có ảnh hưởng tới chuyển hóa cơ sở song không lớn lắm, thường khi nhiệt độ môi trường tăng thì chuyển hóa cơ sở cũng tăng lên và ngược lại nhiệt độ môi trường giảm chuyển hóa cơ sở cũng giảm. Sau một bữa ăn chuyển hóa cơ sở tăng lên từ 5% đến 30% , người ta gọi đó là tác dụng động lực đặc hiệu , trong đó Protid tăng tới 40%, lipid 14%, gluxit 6%. Hoạt động thể chất Ngoài năng lượng tiêu hao để duy trì các hoạt động của cơ thể, lao động thể lực càng nặng thì tiêu hao càng nhiều năng lượng. Năng lượng tiêu hao do lao động thểlực phụ thuộc vào cường độ lao động, thời gian lao động. Dựa vào tính chất, cường độ lao động thể lực người ta xếp các loại nghề nghiệpthành nhóm như: – Lao động nhẹ: Nhân viên hành chính, các nghề laođộng trí óc, nghề tự do, nội trợ, giáo viên. -Lao động trung bình: Công nhân xây dựng , nông dân,nghề cá, quân nhân, sinh viên. Xem thêm: Bệnh Run Tay Chân Ở Người Già, : Hiểu Đúng Để “Chung Sống Hòa Bình” -Lao động nặng. Một số nghề nông nghiệp, công nhâncông nghiệp nặng, nghề mỏ, vận động viên thể thao, quân nhân thời kỳ luyện tập. |